Dünyaca məşhur və dəhşətli fakt 1986-cı ildə Kiyevdən 150 kilometr aralıda yerləşən Pripyat şəhəri yaxınlığında baş verənlərdir. Otuz kilometr ərazi ölü, yaşayış olmayan bir torpaq parçasına çevrildi, burada hər şey əziyyət çəkir: insanlar, heyvanlar, meşədəki bitkilər, bağdakı meyvə və tərəvəzlər, Çernobıl avadanlıqları.

Vəhşi təbiət bu günə qədər aydın görünən itkilərə məruz qaldı. Minlərlə sınmış insan taleyi, taleyinə buraxılmış yüzlərlə heyvan vəhşi heyvanları qorxutdu. Bütün bu zəncirin incisi hələ də radioaktiv radiasiyadan təmizlənməkdədir. Mütəxəssislərin fikrincə, yalnız təxminən iyirmi min ildən sonra təbiət radiasiya boyunduruğundan tamamilə xilas olacaq və yenidən sakinlərini sevindirə biləcək.

Lakin Çernobılda əziyyət çəkənlərin hamısı təkbaşına radioaktiv elementlərdən azad ola bilməyəcək. Pripyat və İstisna Bölgəsi ərazisində çoxlu evlər, avadanlıq və müxtəlif cansız obyektlər qaldı. Otuz ildən sonra çirklənmə səviyyəsinin eyni səviyyədə qaldığını söyləmək olmaz, lakin Çernobıl texnologiyası hələ də dəhşətli dərəcədə pisdir.

İndi Çernobıldakı bütün tərk edilmiş texnika Kiyev vilayətinin kəndlərindən birində yerləşir. Bu kənd Çernobıl avadanlıqları üçün qəbiristanlıq olan Rassoxa adlandırıldı. Bir vaxtlar abad kənd olub, indi hətta məskunlaşan ərazi statusunu belə itirib. Bu, Çernobılda tamamilə ölümcül zibildən ibarət tam hüquqlu avadanlıq zibilliyidir. Ümumilikdə 400-dən çox müxtəlif maşın var.

Çernobıl qəzası baş verən zaman yüksək radiasiya səviyyəsinə görə bütün insanlar ən yaxın yaşayış məntəqəsinə - Kolonşina, Makarovski rayonuna köçürülüb. Tezliklə Çernobıl bölgəsindən atılmış avadanlıqlar ora daşınmağa başladı. Bu maşınlar otuz ildən sonra özünəməxsusluğu ilə heyrətləndirməyə davam edən yeni ölü şəhər yaratdı.

Çernobılda hərbi texnika qəbiristanlığı həmin maşınların ləğvetmədə iştirakından sonra orada formalaşdırılıb. Çernobılda tamamilə bütün avtomobillər, helikopterlər və digər tərk edilmiş avadanlıqlar radioaktiv hissəciklərlə o qədər örtülmüşdü ki, gələcəkdə onlardan istifadə etmək sadəcə mümkün deyildi. Hökumət bu avadanlığı sadəcə olaraq müəyyən bir yerə daşıyıb orada həmişəlik tərk etməklə basdırmaq qərarına gəlib.

Pripyatdakı çirklənmiş avadanlıq qəbiristanlığı adlanan bu yerdən çox uzaqda, Çernobıl avadanlıqlarının yenidən işə salınmasını təmin etmək məsələsi ilə məşğul olan sanitar stansiya var idi. Alimlər və ləğvedicilər Çernobılda avadanlıqların məzarlığını zərərsizləşdirmək üçün müxtəlif üsullar işləyib hazırlayıblar.

Çernobıl avadanlıqlarının yerləşdiyi ərazini zərərsizləşdirmək üçün işçilər çox ağır yoluxmuş və bərpası mümkün olmayan maşınları torpağa basdırmaq qərarına gəliblər. Çernobıl avadanlıqlarının məzarlığı belə yarandı. Ancaq problem ondadır ki, bütün Çernobıl avadanlıqları Çernobıldakı hərfi avadanlıq qəbiristanlığına çevrilməyib. Çernobıl faciəsindən sonra çoxlu avtomobillər eyni yerdə dayanmışdı.

Buryakovka PZRO-da Çernobıl avadanlığı

Çernobıldakı digər avadanlıq dayanacağı Çernobıl AES-dən 50 kilometr aralıda yerləşir. Buryakovka adlı eyniadlı kəndin adını daşıyırdı və indi Buryakovka kimi tanınır - çirklənmiş avadanlıqlar üçün qəbiristanlıq. Bu qəbiristanlıq kəndin özündə deyil, ondan dörd kilometr aralıda yerləşir. Amma hər halda qəsəbə statusunu itirib, orada heç kim yaşamır və indi bu ərazi ölü kəndlərdən sayılır.

Çernobılda tərk edilmiş hərbi texnikanın yerləşdiyi yerin tam adı RZRO abbreviaturası ilə işarələnən radioaktiv tullantıların utilizasiyası sahəsidir. Buryakovka adlı belə bir PZRO Leninqrad İnstitutu tərəfindən təchiz edilmişdir. Çernobıl qəzasından sonra tərk edilmiş avadanlıq təkcə bütün qəbiristanlıqda deyil. Rassoxada olduğu kimi, torpağa basdırılır.

Qəzanın nəticələrini aradan qaldırmaq üçün istifadə edilən dəhşətli tullantılar buraxan avadanlıqları gizlədən xəndəklərin dərinliyi 25 min kubmetrdir. Buryakovkada isə 30-dan çox belə xəndək qəbirləri var.

RZRO Buryakovka radioaktiv avadanlıqlar üçün çox vacib bir yerdir. Alimlər və ləğvedicilər bir səbəbdən onun yerini seçdilər. Buryakovka, məlum olduğu kimi, radioaktiv hissəcikləri çox tez nəql edən və bütün planeti yoluxdura bilən su hövzələrindən çox uzaqda yerləşir.

BİLMƏK VACİBDİR:

Beləliklə, yerə basdırılmış radioaktiv maşınlar belə böyük təhlükə yaratmır, çünki radiasiya suya nüfuz etmir. Həmçinin, yerimizin geoloji quruluşunda baş verən proseslər heç bir şəkildə basdırılmış avtomobillərə təsir göstərmir. Alimlər bütün variantları mükəmməl hesablayıblar, bütün müsbət və mənfi cəhətləri ölçüb-biçmişlər və nəticədə heç kimin yaşamadığı və uzun müddət yaşamayacağı, bütün şəraitin yüksək mühafizəsi ilə seçildiyi və radiasiya sızmasının qarşısını ala biləcəyi yeri seçmişlər. .

Daha pisi, torpaqda deyil, səthində olan basdırılmış avadanlıqdır. Bu cür avtomobillər asan pul dalınca gedən müxtəlif insanların diqqətini çox cəlb edir. Son vaxtlar Çernobıldan avadanlıqların yoxa çıxması ilə bağlı şayiələr yayılmağa başlayıb. Çernobıldan gələn avadanlıqların hara yoxa çıxması sualı bütün dünya alimlərinin böyük narahatlığına səbəb olub.

Maşınlar hara getdi?

Bu gün peyklər bütün radioaktiv avadanlıq qəbiristanlıqlarının boş olduğunu qeyd edir. Bütün maşınlar, helikopterlər, ekskavatorlar və zirehli transportyorlar sadəcə olaraq yoxa çıxdı. Çernobıl avadanlıqlarının taleyi ilə maraqlanan bir çox jurnalist, elm adamı və digər insanlar araşdırma apararaq Çernobıldan gələn texnikanın hara getdiyini öyrəndilər.

Alimlərin narahatlığı başa düşüləndir. Bütün avadanlıqlar dəhşətli dərəcədə çirkli idi (radioaktiv elementlərlə çirklənmə mənasında) və gündəlik həyatda haradasa istifadə olunursa, onunla qarşılıqlı əlaqədə olan insanlar ölümcül radiasiyaya məruz qalırlar.

Araşdırma zamanı məlum olub ki, 2013-cü ilə qədər radioaktiv avadanlıq və ya onun ehtiyat hissələri 3 dəfə İstisna Zonasından çıxarılıb.

Avadanlıq ilk dəfə Sovet İttifaqında ixrac edilib. Həmişə olduğu kimi, ağlınıza gələn hər şey və təbii ki, Çernobıl radioaktiv avadanlığı qəbiristanlığında tapıla bilən ehtiyat hissələri qıt idi. Bəzi ehtiyat hissələri çıxarılaraq İstisna Zonasından çıxarılıb, sonra heç nə olmamış kimi istifadə olunub.

İkinci dəfə 1990-cı illərdə Çernobıl avadanlığının qəbiristanlığa hücumu müşahidə olundu. Bu, avadanlıqların çıxarılmasının çox güclü dalğası idi. O zaman onlar əsasən yük maşınlarından çıxarılan mühərrik və radiatorları ixrac edirdilər. Bəzən başlıqlar da götürülürdü. Qəribəsi odur ki, bu hissələr təkcə nəzərdə tutulan yerdə istifadə olunmayıb. Çox vaxt radioaktiv ehtiyat hissələri Xarkova qədər avtomobil bazarında tapılırdı. Texniki ehtiyat hissələrini kimin - dövlətin, yoxsa qəbiristanlığa qanunsuz daxil olan şəxslərin ixrac etdiyini müəyyən etmək mümkün olmayıb.

Avadanlıq ixracının üçüncü dalğası artıq iyirmi birinci əsrdə qeydə alınıb. Radioaktiv qəbiristanlıqlardakı avadanlıqlardan qalanlar isə tikə-tikə götürülərək hurdaya satılıb. Artıq heç bir qadağa yox idi, radiasiyaya yoluxmaq qorxusu çoxdan keçmişdi.

Donbassda yoluxmuş avadanlıq?

2013-cü ildə radioaktiv avadanlıq anbarının ləğvi davam etdirilmişdir. Hər şey təmizləndi və götürüldü, amma bir "amma" var.

Bu gün Çernobıldan gələn texnikanın hara getdiyini soruşduqda başqa maraqlı faktlar da ortaya çıxır. Məlum olub ki, 2000-ci illərin əvvəllərində İstisna Zonasından bütün avadanlıqlar yoxa çıxmayıb.

Donetsk vilayətində gedən döyüşlər zamanı əsgərlərin radioaktiv avadanlıqlarla döyüşməsi ilə bağlı şayiələr yayılmağa başlayıb. Onların heç biri təkcə güllə altında gəzməklə deyil, həm də hərbi texnikadan istifadə etməklə həyatlarını təhlükəyə atdıqlarını bilmirdi. Bu faktla bağlı təsdiqlənmiş məlumat yoxdur, lakin bir çox digər məlumatlar bunun doğru ola biləcəyini göstərir. Hətta Donbassda döyüş əməliyyatları zamanı hərbi texnikanın çatışmazlığının özü də artıq həyəcan təbili çala bilər.

Çernobıl maşınlarından nə vaxt istifadə etmək mümkün olacaq?

İyirmi hektardan çox ərazi Çernobıldan atılmış avadanlıq tərəfindən işğal edildi. Bu tərk edilmiş avtomobillərə çox adam cəlb edilib. Çernobıl qəbiristanlığının avadanlıqlarının ümumi dəyərinin 46 milyon dollara bərabər olduğu barədə şayiələr var idi. Bu məlumatlar qəzanın baş verdiyi il üzrə verilib.

Radiasiyaya yoluxmaqdan qorxmayan və Çernobıldakı radioaktiv avadanlıqlar qəbiristanlığına baxmağa gələnlər tez-tez bütün maşınları geri alıb daha da baha satmağın nə vaxt mümkün olacağı ilə maraqlanırdılar. Bir çox ciddi insanlar fürsətdən istifadə edərək Çernobıldakı avadanlıq qəbiristanlığını peykdən görmək imkanı əldə etdilər. Hər kəs həqiqətən də Çernobıl avadanlığı kimi qiymətli bir xəzinəni tez bir zamanda ələ keçirmək istəyirdi.

Lakin hökumətin Çernobıl avadanlıqları zibilxanasının əbədi olaraq basdırılacaq yer olduğunu elan etməsinə baxmayaraq, Çernobılın tərk edilmiş avadanlıqlarla bağlı öz planları var idi: radiasiyanın böyük səviyyəsinə görə Çernobıl maşınları heç vaxt istifadə edilə bilməzdi. Onlar tamamilə yoxa çıxmadan on minlərlə il sonra çürüyüb dağılacaqlar.